با فراگیر شدن و تعدد زیاد رمزارزها در دنیا، برخی کشورها مانند چین، روسیه و … برای در دست داشتن اقتصاد در ادامه مسیر پیشرفت تکنولوژی و همگام شدن با این پیشرفت ها اقدام به توسعه و عرضه ی ارز دیجیتال ملی خود کرده اند. البته باز هم مخاطراتی را ممکن است به این عرصه وارد کند.
اما برای فهمیدن مخاطرات ورود استیت ها (حکومت ها) به حوزه ی معرفی رمزارزهای ملی و حکومت پایه، باید ابتدا چرایی معرفی رمزارزها به دنیا رو بفهمیم. رمزارزها معمولاً به صورت نامتمرکز کنترل میشوند و از این رو در مقابل نظام‌های بانکداری متمرکز قرار میگیرند. اینکه کنترل نامتمرکز چگونه است و چطور تعریف میشود را میتوانید با کلیک کردن برروی آن بیشتر آشنا شوید و در این مقال نمیگنجد.
بهتر است برای فهم بهتر مخاطرات زیاد ورود حکومت ها به رمزارز ابتدا با مدل کنترل بازار پولی در دنیا اشنا شویم.
مدل متمرکز کنترل پولی: بانکداری مرکزی (مزایا و معایب)
مدل بانک داری متمرکز( انگلیسیCore Banking ) به شکلی از کنترل بانکی گفته میشود که در آن تمامی داده ها و تراکنش ها در شبکه بانکی مورد نظر، در یک هسته اطلاعات مرکزی (Core) نگهداری و ثبت میشود. این سیستم بر اساس رویکردهای رهبردی بانکی و به منظور بهبود عملیات، کاهش هزینه‌ها و ایجاد آمادگی برای رشد بانک مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
در کل در این سیستم کلیه محصولات، خدمات بانکی، عملیات راهبری و مدیریت آنها را از طریق دسترسی به پایگاه داده‌های مشترک و متمرکز در قالب یک سیستم ارائه میکند که انعطاف‌پذیری این سیستم و مشتری محوری از ویژگی‌های مهم آن است. بدون ایجاد یک بانک اطلاعاتی متمرکز و یکپارچه، خدمات بانکداری الکترونیک به صورت جزیره‌ای و غیرهمسان خواهد بود. در اجرای یک سیستم متمرکز بانکی، مدولار و مبتنی بر تکنولوژی‌های نوین نرم‌افزاری مبتنی بر کامپوننت عملیات تجمیع با تکنولوژی‌های قدیمی بانک را میسر می‌نماید.
مزایا و نتایج حاصل از راه‌اندازی سیستم بانکداری متمرکز و توسعه بانکداری الکترونیکی مواردی همچون افزایش رضایتمندی مشتریان را به دلیل ارائه محصولات و خدمات متنوع، افزایش بهره وری عملیاتی، افزایش کارایی و بهره وری منابع انسانی، مدیریت هزینه‌های عملیاتی و نگهداشت و توانایی بیشتر را در برمی‌گیرد.
از آنجایی که حضور مشتریان در شعب بانک‌ها هزینه‌آور است، توسعه خدمات الکترونیک مبتنی بر بانکداری متمرکز امکان کنترل لحظه‌ای سود و زیان و روند تأمین منابع و اعطای تسهیلات را فراهم می‌آورد. بنابراین فراهم آوردن امکانات بانکداری متمرکز الکترونیک برای بانکهای بسیار ضروری است.
و اما باید به سراغ بررسی معایب سیستم بانکداری متمرکز برویم، معایبی که توانسته امروزه بحران نقدینگی را در کشورهای جهان سوم، و بحران های انباشت بدهی را در کشورهای پیشرفته ایجاد کند.
در سیستم بانکداری متمرکز، بانک مرکزی (کشوری، اتحادیه ای ، جهانی و …) خود به تنهایی مسئول خلق پول، مدیریت جریان نقدینگی، کنترل تورم های دستوری و تمامی عملیات اقتصادی در سرزمین تحت پوشش خود هستند.
در حقیقت میتوان گفت بانک بصورت مستقیم مسئول؛ گرانی، تورم، بی ثباتی اقتصادی و بیش از ۹۰ درصد مشکلات اقتصادی سرزمین تحت حاکمیت پولی خود است. اینکه چگونه بانک میتواند با ابزار پولی بحران های اقتصادی خلق کند و یا به نفع طبقه ی حاکم سیاست هایی را وضع کند خود مقاله ای بلند و بالاست.
کنترل نامتمرکز پولی
حالا ممکن است از خود بپرسید، که امکان داشتن یک اقتصاد بدون دخالت بانک ها و یا دلال ها داشته باشیم؟ این دقیقا رویای بانک داری غیرمتمرکز است که در آن محصولات و عملیات مالی بر اساس قراردادهای هوشمندی شکل میگیرند که اولا غیرقابل نفوذ و تقلب هستند و ثانیا با بلاکچین تبادل میشوند.
در مدل متمرکز بانک ها بصورت کاملا محرمانه میتوانستند با صفر و یک هایی به یک یا چند مشتری اعتباراتی بدهند که که فقط سیستم بانکی آنرا تایید میکند. در بانکداری غیرمتمرکز پول یا اعتبار مادامی که تمامی استفاده کنندگان شبکه ی بانکی آنرا تایید نکنند خلق نخواهد شد و ابدا تورم ناشی از خلق پول از میان برداشته خواهد شد.
اینطور تصور میشود که تحول دیجیتال و همچنین تغییر در مدل های تجاری همه بخش های جامعه را تحت تأثیر قرار داده است. بخش مالی می تواند گواه روشنی بر این امر باشد ، همانطور که در ده سال گذشته دیدیم ایده های زیادی در مورد اقتصاد غیر متمرکز در حال ظهور است. در این زمینه ، فعالیت های مهمی در ارزهای رمزپایه شروع شد که بیت کوین گواه زنده ای در این موضوع میباشد.
ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که بلاکچین چیست؟ به طور کلی ، به یک زنجیره بلوک اشاره دارد. یک پایگاه داده که در آن فقط می توانید داده ها را بنویسید و از آنها مشاوره بگیرید ، اما هرگز آن را تغییر ندهید و همه شرکت کنندگان نسخه ای از آن را داشته باشند و آن را به یک منبع داده ایمن و تغییرناپذیر تبدیل کند. بنابراین ، این یک فناوری است که اجماع را ممکن می سازد با این شعار که: “اگر همه این اطلاعات را داشته باشند ، این اطلاعات درست است”.
اما آیا میتوان گفت بیتکوین پایه های انقلاب اقتصادی آینده ی جهان است؟
غیرمتمرکز سازی چه فوایدی دارد؟
جذابیت این موضوع انجاست که بانکداری غیرمتمرکز اصطلاحی است که همزمان با اصطلاح رمزارزها بروز کرد. این تصادفی نیست ، زیرا افرادی هستند که ترجیح می دهند این فرآیند را به عنوان “رمزنگاری” توصیف کنند. تمرکززدایی ، برخلاف اقتصاد متمرکز ، امکان انجام خدمات وام و رتبه بندی اعتباری را بدون واسطه فراهم می آورد.
به این ترتیب ، ما در مورد یک فرآیند بسیار سریعتر و ساده صحبت می کنیم. برای درک چیستی این موضوع ، قهم ادبیاتی که به آن صحبت می شود ضروری است: بلاکچین. به لطف این فناوری ، شفافیت و نظارت بر معاملات به یکی از اصلی ترین آورده های رمزارزها به عنوان یک سیستم غیر تمرکز است.
با مدل بلاکچین و معرفی رمزارزها تمامی افراد یک جامعه ی اقتصادی تبدیل به بانک میشوند، و اعضا جامعه خود به یکدیگر اعتبار میدهند و دیگر نهاد حکومتی، سیاسی و یا واحدی بر نحوه ی مدیریت و اعتبارسنجی افراد دخیل نخواهند بود. به این موضوع کمی عمیقتر فکر کنید.
آینده ی پولی غیرمتمرکز شفاف تر و بدون دخالت های بحران آفرین خواهد بود.
سیدمحمدمهدی متولیان / کوبکس
